Διαμεσολάβηση : Ιστορική αναδρομή και θεσμικό πλαίσιο

03 Φεβ Διαμεσολάβηση : Ιστορική αναδρομή και θεσμικό πλαίσιο

Η διαμεσολάβηση είναι μία διαδικασία παλαιά όσο και οι ανθρώπινες κοινωνίες. Είναι συνυφασμένη με την ανθρώπινη φύση, τη συνύπαρξη και τη λειτουργία των ανθρωπίνων κοινωνιών και τα προβλήματα που ανακύπτουν σε αυτές. Γι’ αυτό δεν είναι δυνατό να αποδώσει κάποιος με απόλυτη βεβαιότητα την πατρότητά της σε ένα και μόνο λαό, σε μία εποχή και σε ένα συγκεκριμένο γεωγραφικό χώρο.

Διέπεται, ωστόσο, από το ελληνικό στοιχείο γιατί εφαρμόζεται στην Ελλάδα εδώ και αιώνες, με διαφορετικούς τρόπους. Η συμβιβαστική επίλυση και η διαιτησία συνυπάρχουν στην Ελλάδα αρμονικά και συμπληρωματικά εδώ και αιώνες. Ειδική μνεία αναλογεί στην Κρήτη που αποτέλεσε την ιστορική γέφυρα αδιάλειπτης εφαρμογής συμβιβαστικών διαδικασιών επίλυσης διαφορών από το 13ο αιώνα μ.Χ.

Ιστορικοί υποστηρίζουν ότι η απονομή Δικαιοσύνης από πρόσωπα κύρους ξεκίνησε στην Ελλάδα ήδη από τις πρώτες προϊστορικές περιόδους. Από τη Μινωική εποχή, με τον βασιλιά Μίνωα να αναφέρεται σε πολλές πηγές ως δικαστής και νομοθέτης, περνάμε στην Αρχαϊκή εποχή, όπου υπήρχαν διαιτητές και συμβιβαστές. Ο συμβιβαστής πρότεινε στα μέρη συμβιβαστικές λύσεις και ο διαιτητής (αιρετός κριτής ή αιρετοκριτής) έκρινε την υπόθεσή τους και εξέδιδε απόφαση. Την εποχή εκείνη, διαιτησία και συμβιβασμός συχνά συγχέονταν και ταυτίζονταν ή διαφοροποιούντο μόνο αμυδρά, σε αντίθεση με τη σημερινή σαφή διαφοροποίησή τους. Κατά τη Βυζαντινή περίοδο διαπιστώνεται εκ νέου η συνύπαρξη των θεσμών του Συμβιβασμού και της Διαιτησίας, επονομαζόμενων amicabilis compositio και αιρετοκρισία αντίστοιχα. Η Βυζαντινή Εξάβιβλος διέκρινε ρητά ότι ο αιρετός κριτής εξέδιδε δεσμευτική απόφαση και ο συμβιβαστής συμβούλευε τα μέρη για την επίλυση της διαφοράς τους με συμφωνία. Στα ενετοκρατούμενα μέρη της Ελλάδας, όπως η Κρήτη (1211-1645/1669) και τα Επτάνησα (1485-1797), συντάσσονταν συχνά συμφωνητικά συμβιβαστικής επίλυσης διαφορών που, αναλόγως της διαδικασίας με την οποία είχαν επιτευχθεί και του περιεχομένου τους, χαρακτηρίζονταν άλλοτε έγγραφα συμφιλίωσης οικογενειών, άλλοτε ινστρουμέντια της αγάπης. Φτάνοντας στην Ορεινή Κρήτη, ο σασμός είναι η διαδικασία στην οποία, μετά από τη γένεση μίας διαφοράς, ένα πρόσωπο κύρους και κοινωνικής επιρροής, ο σάστης, παρεμβαίνει προς το θύτη και το θύμα, ασκώνας πίεση για να βρουν μία συμβιβαστική λύση. Σκοπός όλων είναι η μη κλιμάκωση της διαφοράς και η ειρηνική συμβιβαστική διευθέτησή της.

ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Στο ελληνικό δικαιϊκό σύστημα η διαμεσολάβηση εισήχθη με τον Νόμο 3898/2010, ο οποίος ψηφίστηκε κατ’ εφαρμογή της Οδηγίας 2008/52/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 21-05-2008. Ακολούθησαν πολλές τροποποιήσεις μέχρι την ψήφιση του σημερινού νόμου υπ’ αριθμ. 4640/2019, ο οποίος κατήργησε όλους τους προηγούμενους επιφέροντας παράλληλα και νέες ρυθμίσεις στον κλάδο της εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών με τη μέθοδο της διαμεσολάβησης, οι οποίες θα βοηθήσουν στην καλύτερη ενσωμάτωση του θεσμού αυτού στην ελληνική κοινωνία.

Έτσι, σύμφωνα με τον νόμο 4640/2019, ως διαμεσολάβηση νοείται μια διαρθρωμένη διαδικασία, με βασικά χαρακτηριστικά την εμπιστευτικότητα και την ιδιωτική αυτονομία, στην οποία δύο ή περισσότερα μέρη επιχειρούν εκουσίως, με καλόπιστη συμπεριφορά και συναλλακτική ευθύτητα, να επιλύσουν με συμφωνία μία διαφορά τους με τη βοήθεια διαμεσολαβητή.

Ο νόμος ν.4640/2019 για τη διαμεσολάβηση σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις περιέχει διατάξεις που ρυθμίζουν τον τρόπο διεξαγωγής της διαδικασίας της διαμεσολάβησης και της υποχρεωτικής αρχικής συνεδρίας [η οποία θα αναλυθεί με νεότερο άρθρο] (άρθρα 5, 6 και 7). Η ύπαρξη των διατάξεων αυτών, ωστόσο, δεν αναιρεί τον ελαστικό και ευέλικτο χαρακτήρα της εκούσιας διαμεσολάβησης, καθώς η διαδικασία της καθορίζεται από τον διαμεσολαβητή σε συνεννόηση με τα μέρη, ανάλογα με την φύση της υπόθεσης. Ο σκοπός της διαδικασίας, πάντως, εκπληρώνεται με τον καλύτερο τρόπο, όταν λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαίτερες περιστάσεις της κάθε υπόθεσης και εξυπηρετούνται τα αληθινά συμφέροντα των συγκεκριμένων μερών που λαμβάνουν μέρος στη διαδικασία. Σκοπός, συνεπώς, της διαμεσολάβησης είναι να προσφέρει στα μέρη τη δυνατότητα να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι και να βρουν οι ίδιοι την λύση που ταιριάζει στο πρόβλημά τους, όχι αυτή να επιβληθεί από μία δικαστική απόφαση. Να επιτύχουν, σε πολύ άμεσο χρόνο να επιλύσουν τη διαφορά τους και να προχωρήσουν απαλλαγμένοι πλέον από το άγχος της δικστικής διαμάχης.

Η επικεφαλής του γραφείου μας είναι Πιστοποιημένη Διαμεσολαβητής του Υπουργείου Δικαιοσύνης, από τους πρώτους, μάλιστα, που πιστοποιήθηκαν για την διαδικασία αυτή.  Πιστεύει πολύ στο σκοπό της μεθόδου και στα αποτελέσματά της, τα οποία έχει πολλάκις δει στην πράξη.